5 ข้อที่ได้รู้จาก The Turing Lectures: Can we trust AI?

เห็นช่วงนี้คนนั่งคุยกับ AI ประหนึ่งเพื่อนสาวหรือแฟนหนุ่มตัวเป็น ๆ เหมือนเรากำลังจะได้เห็น Samantha ออกมาจากหนังเรื่อง Her อย่างไรอย่างนั้น (ระวัง! โปรดอย่าตกหลุมรัก AI)

เลกเชอร์นี้ อะเบบา เบอร์ฮาเน (Abeba Birhane) จะพาไปหาคำตอบ

ต้องเล่าก่อนว่าปกติ The Alun Turing Institute จะมีการจัดเลกเชอร์เล่าเรื่องเทคโนโลยีและวิทยาศาสตร์อยู่เป็นประจำ ส่วนเรามีโอกาสเข้าทันแค่ซีรีส์ AI เพราะคณะส่งอีเมลมาให้ ด้วยการบอกว่า 'ยูเข้าร่วมไหม มีเลกเชอร์เรื่องนี้แบบออนไซต์ที่ Kings Place, London แต่เสียตัง กับแบบออนไลน์ฟังฟรี' ฉันก็ไม่รอช้าสิคะ เพราะของฟรี! ไหนลองฟังหน่อย อยากรู้ว่าจะเล่าเรื่องอะไร

สรุปแบบย่อสุด ๆ คืออะเบบามาเล่าว่าจริง ๆ แล้ว AI ไม่ได้มีแค่ด้านดีเลิศประเสริฐศรีนะ แต่ว่ามันเกิดปัญหามากมายที่นักวิชาการ นักวิจัย ยันนักกฎหมายยังถกเถียง อย่างน้อย ๆ ฟังจบแล้วก็ได้ลองใช้ Critical Skills ต่อมเอ๊ะมากขึ้นเวลาใช้ ว่าจริง ๆ แล้วมันดีจริงไหม เราใช้กันอย่างถูกต้องจริงหรือเปล่า และนี่คือสรุปสั้น 5 ข้อจากเลกเชอร์นี้ค่ะ

presented by The Alan Turing Institute, in partnership with Knowledge Quarter

1. AI คืออะไรเอ่ย

อะบีบา เริ่มต้นเล่าว่าตอนนี้ AI อยู่ทุกที่ในทุกวงการ จริง ๆ แล้ว AI เปรียบเสมือนคอมพิวเตอร์ขั้นสูงที่เราทำให้มันเกิดประสิทธิภาพสูงสุด เทรนด์มันด้วยข้อมูลขนาดมหาศาล ซึ่งสิ่งที่มันทำได้ดีที่สุดคือการจำและหาแพทเทิร์นในข้อมูลนั้น

AI เลยเก่งมากในการตอบข้อมูลที่เป็นแพทเทิร์นโดยเฉพาะในอดีต เพราะมันเทรนด์ด้วยข้อมูลมหาศาลที่เกิดขึ้นแล้ว พอต่อมาเริ่มมีข้อมูลมากเข้า ๆ คนก็เริ่มสร้าง Infrastructure ขึ้นมา สอนให้มันเกิด Deep Learning (หรือสอนให้มันคิดแบบเชื่อมโยงประหนึ่งสมองมนุษย์) มันก็เริ่มคาดเดาอนาคตได้ จับคู่ข้อมูลที่เราป้อนกับข้อมูลที่มันมีอยู่แล้วตอบออกมาได้ประหนึ่งคุยกับคนจริง ๆ มากขึ้น

2. AI เจ๋งที่จำเก่ง

มีหลายงานวิจัยที่อะบีบายกมาเล่าให้ฟังว่า AI เจ๋งที่มี Large Language Model ทำให้มันช่วยสอนเลขเด็กประถมได้ถูกต้อง เบื้องหลังความลับคือมันจำแพทเทิร์นได้เก่ง คนเอาไปฝึกหุ่นยนต์เพื่อช่วยเหลือทางการแพทย์ ช่วยให้เด็ก ๆ ทำการบ้าน และสิ่งที่เราว่าเจ๋งสุดคือ AI ช่วยแยกคนที่กำลังเผชิญภาวะซึมเศร้าได้จากเสียง!

ส่วนตอนนี้ที่อังกฤษในหลาย ๆ โรงเรียนโดยเฉพาะในลอนดอนเริ่มใช้ AI มาสอนแทนคุณครูกันแล้ว เรียกว่า Teacherless Classroom ต้องรอดูต่อไปว่าเวิร์กไหม

3. AI จะไร้คุณธรรม (จริงไหม)

พอถึงช่วงถาม-ตอบ ก็มีคำถามว่าเรากลัวว่า AI จะกลายเป็นยังไงกันบ้าง ซึ่งคำตอบที่เยอะที่สุดคือกลัวมันมีอคติ ควบคุมไม่ได้ แล้วก็เหยียดเชื้อชาติ ส่วนในคลิปที่อะบีบาเปิด บางคนก็กลัวขนาดที่ว่ามนุษย์จะสูญพันธุ์กันเลย

แต่... เธออธิบายว่าตอนนี้ยังไม่มีงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์รองรับว่าเราจะถึงขั้นสูญพันธุ์เพราะ AI และแน่นอนว่าเราคงไม่ยอมหรอกจริงไหม

4. AI เชื่อไม่ได้ตรงที่ ...

ตอนนี้ ถามว่าความบ้งของ AI คืออะไร ก็มีตั้งแต่ถ้าให้วินิจฉัยโรคแทนหมอก็ไม่ค่อยถูกนัก (และถ้าเทียบแล้ว Gemini ทำได้ดีกว่า ChatGPT) -- อันนี้เห็นคุณหมอและหลาย ๆ อาชีพใน TikTok ทดลองให้ ChatGPT เป็นอาชีพนั้น ๆ แล้วดูว่ามันตอบได้ถูกไหม อย่างอาชีพหมออาจจะยากหน่อย แต่เห็นทำหน้าที่เภสัชกรก็ตอบได้ไม่เลวร้ายนัก

นักเรียนที่ใช้ ChatGPT เหมือนจะได้ผลสอบวิชาคณิตศาสตร์น้อยกว่าเด็กที่ไม่ใช้ประมาณ 48% ถ้ามีโจทย์ยาก ๆ ก็ดูเหมือนว่า AI ยังทำได้ไม่ดี

หรือถ้าให้สรุปเรื่องแล้วให้คน Blind Review ให้คะแนน AI ก็มักจะเอาส่วนสำคัญออกทำให้สรุปไม่ครบถ้วน เทียบแล้ว 47% ส่วนถ้าคนสรุปเองกลับได้ถึง 81%

บางที AI ก็มีอคติ GenAI บางตัวก็ Sterotype ภาษา เชิงเทคนิคเรียกว่า Raciolinguistic Sterotypes in Language Model เช่นมี text ให้วิเคราะห์ 2 ชุด ถ้าเป็นภาษาที่มี Variation การใช้แบบ African English ซึ่งไม่ตรงตามภาษามาตรฐาน ก็จะวิเคราะห์ทันทีแบบเหมารวมว่าผู้พูดขี้เกียจ หรืออย่างให้วิเคราะห์อาชีพก็เหมารวมว่าอาชีพประเภท Social Workers, HR speacialist หรือ House Keepers มักจะเป็นผู้หญิง

บางคนอาจจะเถียงว่าอย่าง Open AI เขาก็มีให้คนไปเทรนด์ AI นะ แต่ก็เกิดปัญหาอยู่ดีเรื่อง Encoding Cliche Perception หรือการเหมารวมภาพจำของข้อมูล เช่น คนแอฟริกันที่มีภาพหญิงชนเผ่าเท่านั้น หรือผู้ก่อการร้ายที่มีแต่ภาพคนฝ่ายซ้าย

แม้กระทั่งประเด็น Deep Fakes ก็ถูกนำภาพคนดังไปทำเป็นวิดีโอโป๊เปลือย หรือนำไปใช้หลอกคนแบบพวกมิจจี้

ที่สำคัญ ยิ่งใช้ GenAI ไปเรื่อย ๆ ยิ่งใส่ข้อมูลแบบไม่ได้คัดกรอง ก็ยิ่งกลายเป็นขยะและนำไปสู่ Model Collapse หรือการที่ AI ไม่สามารถจับแพทเทิร์นของข้อมูลได้อีกต่อไป

ดูเหมือน AI จะไม่ดีเลยใช่ไหม แต่อะบีบาบอกว่าไม่ใช่แบบนั้นหรอก

5. หรือจริง ๆ แล้วเราต้องตั้งคำถามใหม่

อะบีบาบอกว่าเราควรตั้งคำถามใหม่ต่างหาก

เราควรให้เหล่าภาครัฐและชาวบริษัทเทคในวงการต่าง ๆ ช่วยกันออกกฎหมายที่ใช้ควบคุม AI และทำให้มันเชื่อถือได้ รวมถึงพวกเราเหล่าคนใช้ ก็ต้องใช้ AI ให้ถูกทางด้วย จะเอาไปใช้หลอกคน สร้างข้อมูลผิด ๆ ก็คงใช้ไม่ได้ ดังนั้น จะตั้งแง่ ตั้งโทษแค่ AI อย่างเดียวคงไม่ได้ อันนี้ก็น่าไปคิดต่อ